İnsansı Robot Sahnede

Robotları çoğunlukla iş makineleri, görevleri verimli ve hassas bir şekilde yerine getiren iş bitiriciler olarak görürüz. Seks partneri ve hizmet personeli gibi alanlarda çoktandır geliştirilen insansı robotların bulunduğu Asya’nın aksine, Alman endüstrisinde, duygusal karmaşalardan kaçınmak amacıyla, bu robotlar insanlara çok daha az benzerler. İnsanlara fiziksel benzerlik, makinelerin kabulünü de kolaylaştırır. Fakat, eğer makine bir insana çok fazlasıyla benziyorsa, güvensiz hissetmeye başlarız: insan nedir, makine nedir? Japon robotik araştırmacıları bu garip benzerliğe “Tekinsiz Vadi” adını veriyor.

Stefan Kaegi, yeni oyunu için ilk kez bir yazar ve oyun yazarı ile çalışıyor: Thomas Melle, kendisinin animatronik bir kopyasının yapılmasına izin verdi. Bu insansı kopya, yazarın yerine geçer ve bir dizi soru sorar: Kopya orijinalin yerini aldığında, bu orijinal için ne anlama gelir? Orijinal olan kendini bu elektronik dublör vasıtasıyla daha iyi tanıyor mu? Kopya ve orijinal olan birbiriyle rekabet ediyor mu yoksa birbirlerine yardımları dokunuyor mu?

Kundura Sahne’nin 15 Ocak – 1 Mart 2021 tarihleri arasında çevrim içi olarak seyirciyle buluşturduğu bu özel gösterim, Kaegi ’nin 2018’de sahnelendiğinde çok konuşulan ve tiyatroda yapay zeka kullanımını yeni bir eşiğe taşıdığı insansı robotlu performansı “Uncanny Valley / Tekinsiz Vadi” olmuştu. Oyun, Alman edebiyatının sıradışı yazarı Thomas Melle ’den referans alınarak kopyalanmış ve üretilmiş bir insansı robotu sahnede tek başına izleyeceğimiz oyun, yazarın çocukluğundan başlayarak edebiyat yolculuğunu ve manik depresif tecrübelerini de anlatıyor. İlk kez 1970’lerde Japon robotist Masahiro Mori tarafından kullanılan ve insanların insansı makineler ile karşılaştıklarında yaşadıkları tekinsiz ve varoluşsal belirsizlik alanını tarif eden ‘Tekinsiz Vadi’ kavramından yola çıkan oyun, seyirciyi ‘insan nedir’ ve ‘makine nedir’ sorularının birbirine karıştığı bu tekinsiz alanda rahatsız edici olduğu kadar merak uyandıran bir izleme deneyimi de sunuyor. Kültür Blog’da Türkçe altyazılı yayınlandığında yoğun ilgi gören oyun hakkında detaylı bilgilere Rimini Protokoll’un aşağıda bulunan sayfasından ulaşabilir ve blog’umuzda Tekinsiz Vadi’ye dair yazı ve röportajları  buradan okuyabilirsiniz.