17 Eki ‘Kadın Hamlet’ler
Kundura Sinema’nın “Sinemanın İlk Divası” seçkisinde filmleriyle konuk olacak Asta Nielsen’ın 1921’deki benzersiz “Hamlet” performansından yola çıkarak sinema ve sahnede Hamlet’i canlandırmış kadın oyuncuları hatırlayalım istedik.
KUNDURA BLOG | MERCEK
Shakespeare’in evrensel karakteri Hamlet’in cinsiyeti aslında yüzyıllardır tartışma konusu olmuştur. Onun “erkeksi olmayan kederi”, Viktorya dönemi eleştirmenleri tarafından “efemine” bulunuyordu.
18. yüzyılın ortalarından başlayarak kadınların Hamlet’i canlandırması başlangıçta şok etkisi yaratsa da, bu “sıradışı yorum”lar bir süre sonra kabul edildi. Bir eleştirmenin de dediği gibi, “Kadınlar, erkekliği taklit etmek yerine karakteri evrenselleştiriyorlar” ve böylece belki de, cinsiyetlerden bağımsız olarak ‘herkesin bir Hamlet olduğunu’ hatırlatıyorlar.
İLK ‘KADIN HAMLET’: FANNY FURNIVAL
Tarihte Hamlet’i oynayan ilk kadın oyuncu Fanny Furnival’dı ve 1741’de Dublin’deki Smock Alley Tiyatrosu’nda Hamlet’i canlandırdı.
1775’te henüz 17 yaşında olan Sarah Siddons, taşra yapımlarında dokuz kez Hamlet’i oynadı ve tüm kariyeri boyunca bu rolü oynamayı sürdürdü.
1820’de Sarah Bartley, New York’taki Park Theatre yapımı oyunla Amerika’daki ilk kadın Hamlet oldu.
19. yüzyılın ünlü Hamlet’lerinden biri, 1851’de New York ve Boston’da Hamlet’i oynayan Charlotte Cushman’dı.
Nellie Holbrook, 1880’de New York’ta Hamlet’i canlandırdığında, The New York Mirror ağır eleştirilerde bulundu ve “Bu kesinlikle erkeksi bir karakter ve ne kadar yetenekli bir oyuncu olursa olsun, bir kadın tarafından oynanması uygun değildir” dedi.
Fransız oyuncu ve tiyatro yönetmeni Sarah Bernhardt, Hamlet’i 1899’da Paris ve Londra’da sahnede canlandırdır. 1900’de rol aldığı “Le duel d’Hamlet” adlı 2 dakikalık kısa filmde Hamlet’i oynayan Bernhardt, Danimarka prensini beyazperdede canlandıran ilk kadın oyuncu oldu.
“Hamlet’i bir erkek olarak göremiyorum. Söylediği şeyler, dürtüleri, eylemleri bana tamamen onun bir kadın olduğunu gösteriyor.” Sarah Bernhardt
‘DİE ASTA’DAN HAMLET
Sinemanın ilk uluslararası yıldız oyuncusu Danimarkalı Asta Nielsen de beyazperdede Hamlet’i canlandırdı. 1921 Almanya yapımı “Hamlet” adlı sessiz film gişede büyük bir hasılat da yaptı ve eleştirmenlerden övgü topladı.
TÜRKİYE’NİN ‘KADIN HAMLET’LERİ
Türkiye’de ise, 1962-1965 yılları arasında Ayla Algan, tiyatro sahnelerinde Hamlet’e hayat verdi. 1976’da Metin Erksan’ın yönettiği “İntikam Meleği / Kadın Hamlet” adlı filmde Fatma Girik, Hamlet’i canlandırdı.
70’LERDEN 90’LARA
Frances de la Tour, 1979’da Londra’daki Half Moon Tiyatrosu yapımı oyunda Hamlet’i canlandırdı. Ünlü İngiliz oyuncu Michael Billington, bu performansı “Sert, yıkıcı, erkeksi ve ateşli” sözleriyle yorumladı.
1982’de Amerikalı oyuncu Diane Venora, Joseph Papp’ın yönettiği “Hamlet”te “kıvrak, karanlık, atletik ve agresif bir Hamlet” portresi çizdi.
Broadway’in ünlü oyuncu ve yönetmenlerinden Ruth Mitchell, 1992’de Croydon’daki Warehouse Tiyatrosu’nda sahnelenen ve tüm oyuncuları kadınlardan oluşan “The Roaring Girls Hamlet” oyununda Hamlet’i canlandırdı.
2000’LER VE 2010’LAR
Alman oyuncu Angela Winkler, 2000 yılında Edinburgh Festivali’nde Hamlet’i oynadı. The Guardian yazarı Michael Billington bu performansı “Yüzeysel bir erkekliği benimsemiyor; bunun yerine Hamlet’in duygularını kendi kişiliğine çekiyor” sözleriyle övmüş, “Kadınların Shakespeare’in sorunlu kahramanındaki duygusal derinlikleri iletmek için daha donanımlı olduğunu” söylemişti.
2014’te Hollandalı aktris Abke Haring, Avrupa’nın en önemli tiyatro yönetmenlerinden Guy Cassiers’in oyunu “Hamlet Hamlet’e Karşı”da Danimarka prensini oynadı.
İngiliz oyuncu Maxine Peake, 2014’te Manchester’daki Royal Exchange tiyatrosunda Hamlet rolüyle övgü dolu eleştiriler aldı. Eleştirmen Susannah Clapp, “O, neredeyse cinsellik öncesi, havalı ve genç kız havası olmadan süzülen, striptizci bir prens,” diye yazmıştı.
Olivier Ödüllü İngiliz aktris Michelle Terry, 2018’de sanat yönetmenliğini de yaptığı Shakespeare’s Globe’da Hamlet’i canlandırdı.
2018’de Dublin Tiyatro Festivali’nde Yaël Farber’in yönettiği oyunda, Hamlet’i Oscar adayı Amerikalı aktris Ruth Negga oynadı.
İngiliz oyuncu Tessa Parr, 2019’da Leeds Playhouse Tiyatrosu’nda Hamlet’i oynadı. Hamlet’in tamamen kadın olmasına izin verildiği bu uyarlama, eleştirmenlerden çok da iyi yorumlar toplamadı.
ŞİMDİLİK SON ‘KADIN HAMLET’
Şimdilik sahnede Hamlet’i en son canlandıran kadın oyuncu Cush Jumbo oldu. “The Good Wife” dizisiyle de tanınan aktris, 2020’de Londra’daki Young Vic Tiyatrosu’nun Hamlet uyarlamasında başroldeydi.
