Yapıtlarında, “insan bilgisinde çözülemeyen bir alan” olarak bilinçli bir şekilde bazı muğlaklıklar bırakmaya çalışıyorsun, lütfen bunu biraz açar mısın? Sahne ile seyirci arasında kurmaya çalıştığın ilişki nasıl bir ilişki?

Son yıllarda, önceki çalışmalarımda mevcut olan insandan-fazlasının (more-than-human) büyüsüne kapılarak, insandan-fazlasını basitçe şu bölge olarak tanımlamaya başladım: İnsan bilgisinin asla erişemeyeceği o yer. O bölge, o ufuk sadece orada görüşümüzün sonunda değil, aynı zamanda burada, bedenimize, psişemize, biyografimize ve tarihimize kadar uzanıyor. Her şeyde ve herkeste, her zaman, anlayamayacağımız, kontrol edemeyeceğimiz, kendimize mal edemeyeceğimiz bir fazlalığın mevcut olduğu fikri beni büyülüyor. Bu fazlalığın mevcudiyetini kaybetmemenin yollarını bulmaya çalışıyorum. Saygılı bir mevcudiyet. Bir bitki, bir taş, petrol vb. gibi benim için bilinmeyen, kökten farklı olana etik bir yaklaşım bulmaya çalışıyorum. İzleyiciyi de bu yolculukta yanımda götürmeye. Tiyatroda olmak her şeyi anlamak, her şeyi anlamlandırmak değil, ki bu zaten aynı zamanda sömürmenin bir biçimi; daha çok bedenlerin, fikirlerin, imgelerin karşısında, bu bilinmeyen fazlalık karşısında var olmanın yeni yollarını keşfetmek.

Önceki işin Vegetative State’de (Bitkisel Durum) insanlar ve bitkiler arasındaki diyalogun imkânsızlığını ele alarak bitkilerin zekası ve iletişim olanakları gibi kavramları inceliyorsun. İstanbul’u ziyaret edeceğin daha yakın tarihli çalışman How to Turn to Stone ise, merkezine “cansız” şeyler olarak taşları/kayaları alarak, “büyüme, ilerleme ve gelişme gibi kavramların egemen siyasi ve ekonomik çerçeveler için merkezi öneme sahip olduğu” mevcut yaşam retoriğine karşı farklı bir direniş biçimi öneriyor. Bu iki örnekte de gözlemlenebileceği gibi çalışmaların çoğunlukla insan-ötesi ya da post-antroposentrik tiyatro olarak değerlendiriliyor; biraz bu alana ilginden ve yaklaşımından bahseder misiniz? İnsan-ötesi veya post-antroposentrik tiyatroyu nasıl tanımlarsın?

Son yıllarda, bazılarının insan-olmayan dönemeç, post -beşeri bilimler vb. olarak adlandırdığı bir düşünce akımının fikirleriyle uyum içinde çalışıyorum. Genellikle eleştirel felsefe ve teoriden ilham alıyorum; sahneyi, dünyayı enine boyuna ve de evcilleştirilmemiş bir şekilde düşünmenin bir biçimini canlandırmak üzere bir yer olarak kullanmak fikri, düşünen bir şey olarak ya da bedenle düşünmek için bir şey olarak tiyatro fikri beni büyülüyor. Teoriyle başlıyorum ve sonra… Her şeyi çok sorumsuz bir şekilde altüst ediyorum. Doğrudan söylemek gerekirse, insan-olmayan dönemece ait düşünürler, insan-olmayan güçlerin (doğada, insan vücudunda, tarihte, siyasette, ekonomide, vb. faaliyet gösteren) faillik katkısını vurgulayarak, insan merkezli (anthropocentric) düşünceyi çürütmeyi amaçlayan çalışmalar geliştiriyorlar. Tüm post hümanistler, failliğin gramerini bir şekilde yeniden yazmaya çalışıyorlar. Bu, eylem gramerini yeniden yazmak demek.

Kimin ve neyin failliğe sahip olmasına izin verilir veya verilmez, kim ve ne eyleyebilir veya eyleyemez. İnsan-sonrası ya da insan-olmayan düşünce, aynı zamanda, büyük İ ile yazılan İnsan kavramına sert bir eleştiri getiren, bu İnsan evrenselinin nasıl kurulduğuna, gerçekte bu İnsan olanın kim olduğuna ve hangi pratikleri kullanarak kendi alanını oluşturduğuna, kendi alanını oluşturmak ve kendisini evrensel bir referans olarak kurmak için kimleri dışarıda bıraktığına bakarak onun normalleştirilmesini bozan bir pratik. Bu, güney açısından bakıldığında, insan-olmayan düşüncenin çok önemli bir yönü. “İnsan” kavramı, önemli sömürüleri ve dışlamaları sürdürmek ve haklı çıkarmak için işlev gördü. Sadece insan-olmayanlara değil, aynı zamanda insandan daha aşağı kabul edilen insanlara da.