2020’nin başından itibaren dünya hızlı bir dijitalleşme sürecine girdi. Bunun sonucunda bölünmüş ekranlarda (split-screen) toplantı yapmak, dünyanın her yerinden katılımcılara açılarak bir platformda buluşulmasına olanak sağladı ve günlük rutinlerden biri hâline geldi. Fakat bu bölünmüş ekran teknolojisinin, hatta belki arka plan görüntüsünü değiştirmenin ilk uygulamalarının aslında 20. yüzyılın başında sessiz filmlerde kullanıldığını biliyor muydunuz? Bir telefon konuşması veya hayal; en iyi bölünmüş ekran tekniğiyle anlatılırdı o dönemlerde. Ama sadece bu da değil, bir dublörün farklı vücut ölçüleri yine aynı teknikle tekrar boyutlandırılır ve söz konusu oyuncunun boyutuyla eşlenirdi. Bunun için birkaç materyale ihtiyaç duyulurdu.

Bölünmüş ekran teknolojisinin incelikli bir örneğini ise 19 Nisan’a dek Kundurama’da izleyebileceğiniz “Nasty Woman(Edepsiz Kadınlar)” teması üzerine derlenen “Sinemanın İlk Edepsiz Kadınları”nın son bölümündeki bilim kurgu-komedisi” Amour et Science (1912) filminde görebilirsiniz. Filmde, Daisy isimli genç bir kadının, bir tür “Zoom/Skype” prototipi icat eden nişanlısına oynadığı intikam oyunu konu ediliyor. Daisy’nin nişanlısı erkek mucit Max, bir bakıma Facetime veya Zoom’un prototipini icat eder, hem de günümüzden yaklaşık bir asır önce.  Peki kadınlar bu cihazın potansiyelini anında kavrayıp, nasıl kullandılar? 

“Nasty Woman”ın küratörleri Laura Horak ve Maggie Hennefeld’in referans verdiği; akademisyen Katharina Loew’un sessiz sinemada sıklıkla kullanılan bölünmüş ekran görüntülerini irdelediği sunumunu da bu içerikteki videodan izleyebilirsiniz. ( kundurama.beykozkundura.com adresinden filmi izledikten sonra Loew’in yukarıda yer alan video-makalesinde bölünmüş ekran kullanımının parçalar şeklinde analizini ve belirli unsurlarının nasıl ele alındığını izleyebilirsiniz.) 

*Katharina Loew’un sunumu Domitor’un Kasım 2020’de gerçekleşen Erken Dönem Sinema Konferansı’nda gerçekleştirilmiştir.  https://domitor2020.org/en-ca/split-screen-effects-and-early-cinema/